Help !

 Vervolg…

Wie regelmatig mijn blog leest, zal wel al gemerkt hebben dat ik keihard en erg kritisch ben voor de hedendaagse jongeren. Ik heb ze al “agressiviteit” verweten, en “gebrek aan discipline”. En “respectloosheid”, en “egoïsme”.

Maar misschien zijn mijn harde woorden wel geheel misplaatst, en verdienen zij eerder “mededogen” dan kritiek? Want inderdaad: het valt in deze hectische tijden écht niet mee om een tiener of een twintiger te zijn.

Ik vermoed, meer en meer, dat al dat geweld, die agressie en die opstandigheid, eerder een roep om hulp is van een generatie jongeren die compleet met de vorige generaties én met zichzelf overhoop liggen. Jongeren die zich geconfronteerd voelen met eisen waaraan ze nooit kunnen voldoen. Ze gaan ten onder aan de stress (die ze ook zichzelf opleggen), en ze vinden geen houvast meer om zich aan op te trekken.

De gevolgen zijn dan ook catastrofaal, en de alarmsignalen kunnen niet genegeerd worden.

Het aantal jongeren met “eetstoornissen”, anorexia in de eerste plaats, stijgt dramatisch, de laatste jaren. Het gaat dan vooral over meisjes tussen 14 en 16 jaar. Maar meer en meer zelfs ook kinderen van amper 10 of 11 jaar. In sommige ziekenhuizen zitten ze al met wachttijden tot bijna vier maanden om een behandeling te kunnen starten.

Naar schatting één op zeven studenten neemt zijn/haar toevlucht tot “zelfverminking” in een poging om de innerlijke pijn te verdrijven. In Vlaanderen alléén al zou het gaan om ongeveer 15.000 jongens en meisjes. Zelfverwonding is een drastische (en destructieve) manier om te proberen om te gaan met mentale onzekerheden, stress, angsten, familiale problemen, enzovoort.

Globaal genomen schat men dat ongeveer een vijfde van alle studenten ernstige psychische problemen hebben, met zware impact op hun dagelijks leven. Ongeveer 17% zou zelfs op één of ander moment rondlopen met zelfmoordgedachten, en bijna 10% heeft in de voorbije twaalf maanden concrete plannen gemaakt. De voornaamste psychische problemen waarvoor jongeren in behandeling gaan, zijn: een ernstige depressie en angststoornissen.

En ja: er is ook de toename van alcohol- en druggebruik. Ook al om te ontsnappen aan een realiteit die de jongeren duidelijk niet meer aankunnen. Wat in ernstige gevallen resulteert in “binge-drinken” en een zware alcoholvergiftiging. Zélfs al bij jonge tieners.

Ik vermoed dus dat ook de toenemende agressie en het geweld, onder elkaar of tegen gezagsdragers, vooral een symptoom is van een wanhopige drang van losgeslagen jongeren, om zich als individu te laten gelden en dan toch méér te zijn dan een naamloos onbetekenend radertje in een machinerie die hen, naar hun aanvoelen, toch in de steek laat.

Wie draagt de “schuld” voor die alarmerende situatie? Of liever, want het zou al te gemakkelijk zijn om “met de vinger te wijzen”: waar ligt de oorzaak van de malaise bij onze jongeren?

Ik ben geen pedagoog of socioloog of expert in gedragsonderzoek, maar ik weet wél dat dit allemaal vooral de voorbije tien à twintig jaar in een negatieve stroomversnelling is geraakt: het probleem ligt vooral bij de “millenials”. En het toeval (?) wil dat dit net samenvalt met de opkomst van de sociale media: Facebook en consoorten. Voor mij is het verband dan ook duidelijk.

Het is het gif van de sociale media dat onze jongeren kapot maakt. Het is het gif van de sociale media dat een gigantische bijkomende druk op hen legt om “te presteren”: om “likes” te behalen, om te kunnen uitblinken met hun Facebook-pagina, om de anderen te overtreffen. Het is het gif van de sociale media dat bijdraagt tot hun negatief zelfbeeld, want er is altijd wel iemand op Facebook of Instagram of TikTok te vinden die knapper lijkt of meer gepresteerd heeft of meer “vrienden” heeft. Het is het gif van de sociale media dat hen geen minuut rust meer gunt, want ze zijn er zowat dag en nacht mee bezig; ze “moeten” wel, als ze “mee” willen zijn. Het is het gif van de sociale media dat hen ophitst met “fake news” en hen tegen hun ouders of tegen eender welk gezag in opstand brengt. Het is het gif van de sociale media dat de waarden en tradities “van vroeger” afbreekt, zodat de jongeren geen houvast meer vinden in de overtuigingen van hun ouders of opvoeders.

Naar aanleiding van de recente storing bij Facebook, waardoor de sociale media enkele uren de mond gesnoerd werden, en (ongeveer gelijktijdig) de bekentenissen van een “klokkenluider” bij Facebook, maakte Tim Verheyden, ICT-expert bij VRT, de volgende analyse: “Facebook voedt haat en conflict, omdat mensen door dat soort berichten langer op Facebook blijven, en Facebook zo meer geld verdient door advertentie-inkomsten. Het algoritme, zeg maar de machinerie, achter onze tijdlijn wordt zo gestuurd dat berichten die conflict uitlokken worden gestimuleerd. Complottheorieën worden gevoed. Conflictueuze en haatberichten zetten druk op menselijke relaties en op onze samenleving, maar Facebook heeft ze nodig omdat het in onze menselijke aard ligt om daarop te reageren en het bedrijf zo meer geld kan verdienen.”

Zo hoort u het ook eens van een ander…