Leven na de Dood

Het is 2 november vandaag, als ik dit stukje schrijf.

En dan gaan mijn gedachten, zoals bij de meesten van ons, net iets méér naar diegenen die we in de voorbije jaren verloren hebben. En onvermijdelijk komt dan, elke keer, de vraag op: “Hoe zou het nu met hen zijn?”

In onze Christelijke traditie geloven wij immers in “het leven na de dood”. Wij geloven dat het einde van ons aardse leven, niet “het einde” is, maar dat wij op één of andere manier verder leven. Dat onze “ziel” verder leeft. Voor eeuwig.

Bij onze katholieke opvoeding hebben wij het beeld van “de hemel” en “het vagevuur” meegekregen waar de ziel van onze overledenen dan zal vertoeven. En we hopen dat onze ouders, grootouders, vrienden, familie, inderdaad naar “de hemel” zijn gegaan. We stellen ons voor dat zij “van daarboven” welwillend op ons neerkijken en over ons waken.

Maar daar heb ik het toch een beetje moeilijk mee. Als zij “van daarboven” op ons neer kijken, dan zijn zij niet alléén getuige van onze mooie momenten, maar ook van onze miserie, onze pijn, ons ongeluk, onze fouten. Toch?

Dan moeten zij misschien toezien hoe hun kinderen na hun dood in een bitse strijd verwikkeld raken om de erfenis die moet verdeeld worden. Of hoe sommige van hun kinderen of kleinkinderen helemaal op het verkeerde pad raken en in de gevangenis terecht komen wegens gruwelijke misdaden. Of hoe één van hun geliefden ten onder gaat aan drugs die hem/haar fysiek en psychisch verwoesten.

Of, erger nog, ze moeten misschien lijdzaam accepteren dat ze na hun dood helemaal en totaal vergeten worden. Zoals Neil Diamond het zo pijnlijk verwoord heeft in het prachtige maar droevige “Morningside”:

 “An old man died
And no one cried
He surely died alone
And truth is sad
For not a child would claim the gift he had.”

Onze eeuwig levende zielen worden verondersteld volmaakt gelukkig te zijn, “daar boven” in de hemel. Maar hoe zouden we ons gelukkig kunnen voelen als we gefrustreerd en machteloos moeten toekijken op wat er met onze nabestaanden allemaal gebeurt? Hoe zij lijden, afzien, sukkelen, fouten begaan, ziek worden, onrechtvaardig behandeld worden, … Onze zielen zitten, in de katholieke traditie, “daar boven”, en we mogen “rijstpap eten met gouden lepeltjes”, maar dat is niet wat we willen. Dat is niet wat we voor de eeuwigheid willen doen. Dat is in elk geval niet mijn idee van “het eeuwige geluk”, dat is niet mijn idee van “de hemel”. Wel integendeel: voor die zielen die zich mogen koesteren in het zalige voortbestaan in “de hemel”, moet het de hel zijn (of “het vagevuur?”) niets te kunnen doen voor hen die in pijn of verdriet achterblijven. En het houdt ook nooit op! Want als je kinderen ook gestorven zijn, en je over hen “ginder boven” geen kopzorgen meer hebt, dan komen de zorgen over de kleinkinderen. En daarna over de achterkleinkinderen. Er komt nooit een einde aan: het bestaan in de hemel “daarboven” moet een eeuwige kwelling zijn! De hel…

Ik weet het dus niet zo goed. Dat concept van de hemel dat wij van in onze kindertijd meegekregen hebben en dat we altijd in onze gedachten bewaard hebben, dat lijkt me toch niet te kloppen. Ik geloof niet dat onze ouders van “daar boven” op ons neerkijken. Ik hoop eerlijk gezegd van niet. Ik hoop dat ze onze pijn en ons verdriet niet voor eeuwig moeten mee voelen en mee “beleven”. Ze hebben tenslotte tijdens hun leven al genoeg zorgen te dragen gehad.

Jawel, ik geloof in “het leven na de dood”, maar ik vermoed eerder dat we niet als “individu” zullen verder leven, maar eerder als een klein deeltje in het grote universum. Of zoiets. Ik kan me niet voorstellen dat we voor eeuwig verder zullen leven als onze oorspronkelijke “ik”, met onze herinneringen en de zorgen om diegenen die we hebben moeten achterlaten. Wat van ons overblijft, is misschien eerder een soort “bewustzijn”, een onderdeel van een kosmisch geheel. Of simpelweg een deel van “de natuur”, zoals ook de Amerikaanse Indianen geloofden.

Ik weet het eigenlijk helemaal niet. Ik hoop alléén maar dat ik later niet “van ginder boven” machteloos en gefrustreerd zal moeten toezien. Maar misschien is dát wel “het vagevuur”?

P.S. Wie de song van Neil Diamond graag willen horen, dit is het:

https://www.youtube.com/watch?v=-5suIibcRfo