Waterstof

Zowat iedereen (behalve dan de Groene en socialistische partijen in de Belgische regering) is het erover eens dat we moeten stoppen met het gebruik van fossiele brandstoffen voor onze energie en onze mobiliteit. Vandaar dat nu volop ingezet wordt op “waterstof” als brandstof voor de toekomst. Waterstof heeft immers het grote voordeel dat het restproduct bij verbranding zuiver water is; er komt geen gram CO2 uit voort.

Alléén heeft het waterstofsprookje een keerzijde: het is allemaal niet zo eenvoudig als het lijkt. Waterstof komt namelijk niet “vrij” voor in de natuur: het moet door een proces als “elektrolyse” afgescheiden worden van meer complexe moleculen, bijvoorbeeld uit water. En om de waterstof te kunnen “vrij” maken, is héél veel energie nodig. En om die energie te produceren heb je brandstof nodig…

Waterstof wordt nu al gebruikt als “duurzame” brandstof. Maar om de nodige energie te produceren voor het elektrolyseproces wordt nu gebruik gemaakt van… fossiele brandstoffen. Die waterstof krijgt het etiket “grijs”, maar eigenlijk zou men het beter “boerenbedrog” noemen: er worden evengoed fossiele brandstoffen verbrand, waarbij CO2 uitgestoten wordt. Maar daar heeft men al iets op gevonden: men gebruikt technieken om de CO2 op te vangen, die vrij komt bij de productie van de energie die nodig is om waterstof te produceren. Door die techniek, CCS (“Carbon Capture and Storage”), zou het productieproces dan toch koolstofneutraal moeten zijn. Die waterstof wordt “blauw” genoemd. Maar het blijft toch kunst- en vliegwerk, want de processen voor het opvangen en stockeren van CO2 zijn allesbehalve sluitend.

De échte “duurzame” waterstof is de “groene” waterstof. Die wordt geproduceerd met duurzame energiebronnen: zonne- of windenergie. Ik weet niet wat u daarvan denkt, maar mij lijkt dit allemaal nogal omslachtig en vergezocht. Waarom die complexe procedure om duurzame brandstof te produceren met zonne-energie? Waarom niet meteen zonne- of windenergie gebruiken als energiebron? Zou dat niet een stuk efficiënter zijn? Zou dat niet veel duurzamer zijn?

Hoe dan ook… Om al die “groene” waterstof te produceren is enorm veel energie nodig. En hier bij ons in België is dat niet haalbaar. Wij hebben niet de ruimte om voldoende windmolens te plaatsen, en waar er wél ruimte is, is er altijd één of ander buurtcomité om ertegen te protesteren. En we hebben niet genoeg zonneschijn.

De oplossing die onze federale regering bedacht heeft, zou zijn om de “groene” waterstof in te voeren. Bijvoorbeeld uit Chili waar ze wind en zon in overvloed hebben. Is dat geen geweldig idee? We kopen onze “groene” waterstof in het buitenland. (Zoals we nu ons aardgas in het buitenland kopen.) Die moet dan natuurlijk wel hier geraken. En dat kan alléén door vervoer in grote tankers: reusachtige schepen gevuld met waterstof. En die tankers, die varen op… vervuilende olie. Inderdaad. Bovendien moet zuivere waterstof vervoerd worden op een temperatuur van -250° Celsius, en dat kost (alweer) heel veel energie.

Het is een prachtig idee, het gebruik van waterstofgas als brandstof. En als extraatje krijg je ook nog eens zuiver water cadeau als je het verbrandt, zodat het meteen ook een oplossing kan zijn voor het dreigende drinkwatertekort. Maar de praktijk lijkt mij iets minder ideaal. Als je bedenkt hoe veel energie er nodig is om het te verkrijgen en om het nadien te vervoeren, dan vraag ik me af of het sop de kool wel waard is. Het is een beetje hetzelfde als bij kernfusie: ook dat is proper, en de grondstof (ook waterstof, inderdaad) is oneindig beschikbaar, maar vooralsnog is de energie die nodig is om het proces op gang te krijgen en te houden, groter dan wat het aan energie kan opleveren.

Ik vrees dus een beetje dat men héél hard bezig is ons een fabeltje wijs te maken. Of het klimaat hier als winnaar zal uit komen, daar heb ik grote twijfels over. De enige winnaars van het hele concept zullen vermoedelijk de grote producenten zijn.