Momentopname

Ik weet niet of u ook die verontwaardigde berichten gezien hebt over dat 14-jarig meisje dat door de politie “afgetuigd” werd? Er was een filmpje op Facebook waarin te zien was hoe twee stoere politiemannen een tienermeisje zwaar aanpakten, en haar zelfs in het gezicht sloegen. De sociale media liepen over van de diepe verontwaardiging en boosheid. Dit was niet zomaar “overdreven politiegeweld”, dit was geweld tegen een kind!

Alleen… Wat op Facebook te zien was, was niet het volledige incident. Het was een klein stukje dat er mooi uitgeknipt was. Zonder context, zonder de exacte omstandigheden weer te geven, zonder te laten zien wat aan die “kloppartij” vooraf was gegaan. Dat het incident met de weerspannige tiener al twee uur vóór het getoonde filmpje gaande was, en dat het meisje in kwestie de agenten in het gezicht gespuwd heeft, wordt gemakshalve genegeerd.

En al bij al was het ook niet helemaal ondubbelzinnig duidelijk wat er zich precies in dat geselecteerde stukje afspeelde. Er werd gesuggereerd dat het meisje een vuistslag in haar gezicht gekregen heeft. Maar achteraf is het meisje gewoon ongeschonden naar huis kunnen gaan. Dan durf ik er toch aan te twijfelen of ze écht wel in het gezicht geslagen was. Zoiets zou onvermijdelijk sporen nagelaten hebben. Of erger, als die politiemannen vuistslagen zouden toegediend hebben zoals beweerd werd.

Het is, helaas, een gekende vuile truc in de sociale media. Men pikt er een momentopname uit, voert er wat deskundig knip- en plakwerk op uit en indien nodig ook nog het betere montagewerk. En je kan alles “bewijzen” wat je wil bewijzen.

Het is trouwens een “fout” die ook, bewust of ongewild, in de klassieke media begaan wordt: men maakt melding van één of andere “zware fout” die door een politieagent gepleegd wordt, maar over de context wordt in alle talen gezwegen.

En het is niet alléén de politie die hierbij geviseerd wordt. Nog niet zo lang geleden was er het ophefmakende verhaal van een buschauffeur die met een schoolbus ’s avonds alle haltes gewoon voorbij gereden was zonder te stoppen, zodat de ouders achteraf hun kinderen op de eindhalte moesten komen ophalen. De chauffeur werd als een halve misdadiger afgeschilderd, en is ook als dusdanig gestraft. Maar blijkbaar vindt men het in de media niet nodig om enige context te vermelden, of om de feiten te achterhalen die aan die “wandaad” vooraf waren gegaan.

Afgezien van het laakbare feit dat de media bij dat soort verhalen duidelijk de sensatiewaarde voorop stellen door alléén die momentopname weer te geven waarbij een gezagsdrager “over de schreef gaat”, is dit ook een (verkeerd) signaal naar de jongeren toe dat ze zich alles mogen permitteren. Als iemand moe getergd reageert of de weerspannige jongeren tot de orde roept, dan is het die autoriteitsfiguur die aan de schandpaal genageld wordt. Wees er maar zeker van dat de jongeren dit goed in het hoofd prenten, en heel goed wéten dat ze om het even wanneer om het even wat kunnen doen. Als iemand hen hardhandig wil stoppen, dan zal die de zwarte piet krijgen, en niet de jongeren. De media zijn op die manier mee verantwoordelijk voor een cultuur van “permissiviteit”: alles mag, want het zijn tenslotte “nog maar kinderen”. De media zijn mee verantwoordelijk voor de normvervaging die onze moderne maatschappij teistert.

Tegelijk zijn de media ook mee verantwoordelijk voor het toenemend geweld tegen politie en andere hulpverleners. Want door het publiceren van die “momentopnames” schetsen zij de politie en andere gezagsdragers, zoals buschauffeurs of treinbegeleiders, als agressieve geweldenaars. Sadisten, bruten, kindermishandelaars. Waarom zou iemand nog respect voor die mannen en vrouwen opbrengen? Waarom zou iemand hun gezag nog aanvaarden? Bij de jongeren kweekt men op die manier een mentaliteit van "Oog om oog”, en dus menen zijn het recht te hebben om politieagenten aan te vallen, om treinbegeleiders of trambestuurders zwaar toe te takelen. Je moet tegenwoordig al bijna masochistische neigingen hebben om aan zo’n job te willen of durven beginnen.

Misschien (hopelijk) beseffen ze het zelf niet, maar de media (vooral de sociale media maar ook de klassieke) hebben een enorme macht en een enorme invloed. Hoe de wereld er vandaag uitziet, hoe de jongeren (en veel ouderen) vandaag denken, dat is voor een heel groot deel bepaald door wat de media hen voorschotelen. En dat is helaas géén fraai beeld.

De media schreeuwen moord en brand als hun “persvrijheid” bedreigd wordt, maar ze weigeren de verpletterende verantwoordelijkheid op te nemen die daar onvermijdelijk bij hoort.