Ik zou bijzonder naïef
zijn als ik zou beweren dat “het liegen”
een recent fenomeen is, een bewijs van het verval van onze beschaving. De “leugen” is van alle tijden. Ik vermoed
dat de mens al liegt vanaf het prille begin. Zelfs Petrus, die nochtans door Christus aangeduid was als zijn “vertegenwoordiger” in de gemeenschap van
de christenen, heeft staalhard staan liegen in de nacht dat Jezus door de
Romeinen opgepakt werd. Het “liegen” zit in de menselijke natuur ingebakken.
Net als het opzettelijk kwaad berokkenen aan een ander, zonder enige grondige
reden: het “zinloos geweld”. Dieren
liegen niet, en dieren zullen een ander nooit zomaar “voor de lol” kwetsen. Ik zal niet zo ver gaan om te beweren dat de
mens inherent “slecht” is, maar we
moeten in elk geval niet al te hoog van de toren blazen en opscheppen over onze
“superieure intelligentie”. Het is overigens
die intelligentie die maakt dat wij kunnen liegen.
Maar vroeger, lang
geleden, was “de leugen” volgens mij
toch niet zo “geïnstitutionaliseerd”
als nu. Vroeger, tot zo’n veertig of vijftig jaar geleden, konden we nog
geloven wat ons van hogerhand verteld werd. De ministers en de burgemeester
waren te goeder trouw, de media rapporteerden nauwgezet en eerlijk. We konden
onze leiders nog vertrouwen, we konden er nog vanuit gaan dat wat in de krant
verscheen, of te zien en te horen was op radio en tv, inderdaad “waar” was.
Dat is nu niet meer zo.
De leugen is “ingeburgerd” geraakt.
Iedereen liegt, niemand is nog te vertrouwen. De politici hebben van het liegen
een soort nationale sport gemaakt. En wat in de media verschijnt, is zonder
meer twijfelachtig. Het gevolg is dat wij eigenlijk niemand meer kunnen
geloven. Dat we aan alles en iedereen gaan twijfelen. Dat we geen zekerheden
meer hebben. Als iets in de media verschijnt, is er altijd een grote kans dat
het “fake” is. En het “grappige” is dat er altijd iemand klaar
staat om ons te verzekeren dat één of ander bericht inderdaad “vals” is… maar die aanklacht kan dan op
zijn beurt evengoed “fake” zijn. Ook
de zogenaamde “factcheckers” zijn
potentiële leugenaars. Iedereen vertelt het verhaal dat hem of haar goed uit
komt, en iedereen vertelt een ander verhaal.
Een treffend, maar
schrijnend, voorbeeld hiervan is de opbouw van de spanningen rond “de kwestie Oekraïne”.
Volgens het Westen zijn
de Russen een “fake aanval” van
Oekraïne op Russische of Russisch-gezinde dorpen aan het uitwerken, met
spectaculaire videobeelden en alles erop en eraan. Om dat dan als voorwendsel
te kunnen gebruiken om zelf Oekraïne binnen te vallen, “als vergelding”. Het zou best wel eens kunnen, want het is
tegenwoordig pap-gemakkelijk om videobeelden te manipuleren en te monteren, om
zo om het even wat te “bewijzen”. En
het lijkt ook wel logisch dat Poetin
zoiets in gedachten heeft: zélfs hij zal het niet wagen om zonder “aanleiding” buurland Oekraïne aan te
vallen. Maar de Russische autoriteiten ontkennen dat. Uiteraard. Volgens hen is
dat verhaal over die “fake aanval”
totaal verzonnen. Fake! Net zoals de berichten vanuit de NATO dat Rusland
massaal troepen verzameld heeft langs de grens met Oekraïne, door de Russische
ambassadeur bij de Verenigde Naties woedend “fake” genoemd worden.
Wat is nu waar en wat is
gelogen? Geen mens die het nog met zekerheid weet. Het is immers allemaal “propaganda”, en er wordt van beide
kanten gelogen en gefantaseerd dat het niet mooi meer is.
Een ander, bijna
lachwekkend, voorbeeld draait rond de kernuitstap in ons land.
Onlangs heeft de
Universiteit van Antwerpen een rapport uitgebracht dat stelt dat de kernstop onze
elektriciteit veel duurder zal maken, onze CO2-uitstoot zal doen toenemen en
het risico op stroomtekorten zal verhogen. Waarop de Groene excellenties zich
gehaast hebben om dat rapport “fake”
te noemen: bevooroordeeld, onwetenschappelijk, politiek geïnspireerd. En ze
hebben een aantal andere onderzoekers bereid gevonden om de conclusies van dat
rapport te ontkrachten: er komt helemaal géén hogere kost van de elektriciteit,
we zullen niet meer CO2 uitstoten, en de continuïteit in onze stroomvoorziening
is verzekerd.
Wat is nu waar en wat is
gelogen? Geen mens die het nog met zekerheid weet…
En zo zijn er nog heel
veel voorbeelden te vinden. Meer en meer, trouwens. Want propaganda is er
altijd en overal, en iedereen haast zich vooral om te zeggen dat een ander
liegt en dat hij/zij de waarheid spreekt.
Het pijnlijk resultaat
is, helaas, dat we niemand meer kunnen vertrouwen, en dat niemand nog kan
zeggen wat nu echt waar is of niet. Ik vermoed dat historici binnen enkele
honderden jaren (vooropgesteld dat de mens dan nog op aarde rond loopt) naar
deze periode zullen verwijzen als naar “de
duistere eeuw” of zoiets. We dwalen allemaal hulpeloos rond in complete
duisternis. We zijn nooit eerder met zó veel “informatie” overstelpt geweest, en we hebben nooit eerder zó weinig
met zekerheid “geweten”.
Reacties
Een reactie posten