Stikstofdecreet

De boeren, of toch in elk geval de veehouders en de varkenskwekers, zijn boos op Vlaams Minister van Omgeving Zuhal Demir omdat het Vlaams “stikstofdecreet” goedgekeurd is. Dat decreet houdt ondermeer in dat de norm voor stikstofuitstoot van landbouwbedrijven (kippenkwekers, melkveehouders, varkensboeren) voortaan onherroepelijk zal gehandhaafd worden. Bedrijven die meer stikstof uitstoten dan toegelaten, moeten ofwel inkrimpen (waardoor ze niet of nauwelijks rendabel meer zijn) ofwel sluiten. Bedrijven die in een zone liggen waar het stikstofpeil sowieso al te hoog ligt, moeten ofwel inkrimpen ofwel dicht. Bedrijven die grenzen aan een natuurgebied moeten sluiten.

De boeren zijn boos op minister Demir, maar al bij al doet de Vlaamse regering alleen wat ons door Europa opgelegd werd onder druk van de Groene en andere milieubewegingen Als de boeren boos willen zijn, dan moeten zij zich dus in de eerste plaats tot de Groene activisten richten. Zoals heel dikwijls gebeurt, kiezen de milieubeschermers onvoorwaardelijk de kant van het milieu als dat in conflict komt met menselijke activiteiten. Dat hiermee in een aantal gevallen het levenswerk van mensen kapot moet gemaakt worden, of dat een bedrijf dat al generaties lang floreert nu opeens moet sluiten, dat heeft geen enkel belang. Dat is “collateral damage”. Het zijn niet de Groene politici die hiervoor de prijs zullen betalen. En dat langzaam maar zeker de landbouw in Vlaanderen aan het verdwijnen is, ook dat is niet het probleem van de Groene politici. Het zou nochtans ook hun probleem moeten zijn! Want het resultaat is wel dat wij hier in Vlaanderen alsmaar minder onze eigen voedselvoorziening kunnen verzekeren, en meer en meer voedsel en landbouwgewassen zullen moeten invoeren. Uit Israël of nog verder weg in Azië. Of uit Zuid-Amerika. Of zelfs uit Oceanië. Dat alles moet dan wel naar hier getransporteerd worden, waardoor de “ecologische voetafdruk” van ons voedsel stukken groter wordt dan wanneer we het in eigen land zouden produceren. Daar komt nog bij dat de transportsector vermoedelijk zelfs een grotere boosdoener is dan de landbouw als het gaat over stikstofuitstoot.

Voor alle duidelijkheid: stikstof in de lucht is niet schadelijk. Onze atmosfeer bevat sowieso bijna 80% stikstof, en daar gedijen alle levende wezens prima bij. De problemen beginnen als de uitgestoten stikstof, onder de vorm van stikstofmonoxide, omgevormd wordt naar stikstofdioxide, wat wél giftig is. Veelal wordt stikstof door de landbouwbedrijven ook uitgestoten onder de vorm van “Ammoniak”, en dat is een uiterst giftige en bijtende stof. En hoewel stikstof dikwijls als meststof wordt gebruikt in de landbouw, is een teveel aan stikstof in de bodem nefast voor de biodiversiteit: de bodem verzuurt, en wordt overwoekerd door planten die in een zure bodem goed gedijen. Vandaar de nieuwe strenge normen.

Het stikstofdecreet voorziet wel financiële compensaties aan boeren die moeten sluiten of die moeten inkrimpen, en financiële steun aan boeren die bijkomend moeten investeren om de strenge normen te halen. Alleen is het bedrag dat daarvoor uitgetrokken wordt, belachelijk laag. Vlaanderen heeft hiervoor ongeveer 3,6 miljard euro voorzien. Dat lijkt veel geld, maar vergeleken met wat Nederland bereid is te spenderen, is het een peulschil: in Nederland gaat het over 25 miljard euro. Het moge duidelijk zijn dat die 3,6 miljard niet zullen volstaan: als ze in Nederland 25 miljard denken nodig te hebben, dan zal dat bij ons ook wel minstens 15 miljard of meer zijn. Waarom is er dan zo “weinig” voorzien? Het antwoord is simpel: omdat de Vlaamse regering nu eenmaal niet de middelen heeft om hieraan te spenderen. Zeker in deze barre tijden, met eerst de Corona- en daarna de energiecrisis, heeft de Vlaamse regering heel grote budgetten moeten spenderen aan steunmaatregelen en leningen en subsidies, en de schatkist is leeg. Waarom het in Nederland dan wel kan? Omdat die sowieso in het verleden altijd veel zuiniger zijn geweest dan België: zij zitten niet zoals wij opgescheept met een schuldenberg die groter is dan het totale Bruto Nationaal Product. En niet te vergeten: Nederland heeft eigen gasvoorraden, en hoeft dus niet zo veel peperduur aardgas in te voeren als wij. Dat de Nederlandse gaswinning bijzonder omstreden is en dat er aardverschuivingen en grondverzakkingen zijn waar er gas gewonnen wordt, is een detail dat nu even niet in rekening gebracht wordt. “Collateral damage.”

Hoe dan ook: het zijn zware, onzekere en stresserende tijden voor veel boeren. Met dank aan de Europese groene richtlijnen die de normen voor stikstofuitstoot alsmaar verstrengen. Dat hiermee de eigen Europese landbouw kapot gemaakt wordt, zodat we ook hiervoor totaal afhankelijk zullen raken van invoer uit andere continenten, dat is niet in de hoofden van de beslissingmakers opgekomen. En dat de stikstofuitstoot door het noodzakelijke transport alleen maar zal toenemen, ook daar heeft niemand bij stilgestaan. Maar de Groene jongens kunnen wel weer een pluim op hun hoed steken.