VN-Veiligheidsraad

De Oekraïense President Zelensky was snoeihard in zijn toespraak tot de VN-Veiligheidsraad: als zij er als belangrijkste veiligheidsorgaan in de wereld niet in slagen de Russische agressie te laten stoppen en de Russische oorlogsmisdaden ondubbelzinnig te veroordelen, dan heeft die Veiligheidsraad geen enkele reden van bestaan, en kunnen ze zichzelf maar beter ontbinden.

Het bleef trouwens pijnlijk stil bij de aangesprokenen. Niemand reageerde, allemaal keken ze ietwat beschaamd naar het puntje van hun schoenen. De Russische ambassadeur nam daarop, geheel onverstoord, wél het woord: dat er geen Russische invasie in Oekraïne bezig is maar enkel een “militaire operatie in het belang van de veiligheid van Rusland”, dat Rusland nooit of te nimmer burgerdoelwitten zou viseren, dat de beelden van de vele achtergelaten dode burgers langs de straten “fake” zijn en in scène gezet, dat de Oekraïners zélf die raketaanval op dat station hadden uitgevoerd, en dat Oekraïne door de Veiligheidsraad zou moeten veroordeeld worden wegens mensenrechtenschendingen en genocide in de Donbas-regio. Dat de Russische ambassadeur hierbij alle materiële bewijzen straal negeert, is niet nieuw en niet verwonderlijk. Als Russen tegen een boom rijden, dan zullen ze gegarandeerd die boom de schuld geven.

Het wereldje van de internationale politiek is sowieso een wereld waar het cynisme hoogtij voert. Maar wat de Russen de voorbije maanden ten tonele gevoerd hebben, tart echt wel alle verbeelding. Met een onbewogen blik blijven zij hun zelfde leugens declameren, ook al zijn die ondertussen veelvuldig ontkracht. Cynischer dan dat kan het écht niet worden.

Maar goed, hoe zit dat nu eigenlijk met die VN-Veiligheidsraad?

De Veiligheidsraad, opgericht op 24 oktober 1945 is een belangrijk orgaan van de Verenigde Naties. Zijn primaire verantwoordelijkheid is het handhaven van de internationale veiligheid en vrede, “in het kader van de doelstellingen en beginselen van de Verenigde Naties”. De Veiligheidsraad bestaat uit vijftien lidstaten van de Verenigde Naties. Waaronder vijf permanente leden: China, Frankrijk, Rusland, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Zeg maar: de overwinnaars van de Tweede Wereldoorlog. De andere tien leden worden telkens voor een termijn van twee jaar gekozen.

En hiermee wordt het pas écht interessant: die vijf “permanente” leden, die er dus altijd bij zijn, hebben bovendien een “vetorecht”. Dat wil zeggen dat één van die landen op z’n eentje een beslissing kan blokkeren. Om het even welke beslissing. Wat dus elke keer gebeurt als één van die vijf landen (of één van de favoriete vriendjes) zich persoonlijk geviseerd voelt: dan laat dat land zijn vetorecht gelden, en er gebeurt niets. Het land komt altijd ongestraft weg. Wat het ook uitgespookt mag hebben.

Er is al enkele keren een voorstel geweest om daar iets aan te veranderen. Onlangs, in 2014 is er een voorstel van Frankrijk en Mexico geweest tot het instellen van een vrijwillige gedragscode om bij grootschalige wreedheden af te zien van het vetorecht door de permanente leden van de VN-Veiligheidsraad. Omdat de VN door het vetorecht vleugellam raakt en het “beschermen van burgers tegen wreedheden op grote schaal” daardoor lang niet altijd lukt. Dat was ook waar president Zelensky op aandrong: het schrappen van het Russisch vetorecht wegens onweerlegbare “grootschalige wreedheden”. Maar omdat zo’n voorstel door de Veiligheidsraad zélf moet goedgekeurd worden, botst het sowieso op… een vetorecht.

Als de Veiligheidsraad ermee instemt, kunnen een of meer lidstaten van de Verenigde Naties, die geen zitje hebben in de Veiligheidsraad, ook deelnemen aan een vergadering van de Veiligheidsraad. Dit gebeurt voornamelijk als een land een bepaald belang bij het debatonderwerp heeft. De betreffende landen hebben dan geen stemrecht. Dat is dus wat Oekraïne heeft mogen beleven. Finaal tot grote frustratie van President Zelensky, vermoed ik.

Want inderdaad: die “Veiligheidsraad” is een nutteloos poppentheater. Zo veel is wel duidelijk. Nog nooit heeft de Veiligheidsraad een beslissing genomen die werkelijk een bijdrage heeft geleverd tot de wereldvrede of internationale veiligheid. Altijd primeert het eigenbelang van één van de permanente leden. En dus kan je dat hele gedoe beter helemaal afschaffen. Het is een hypocriet toneelspel dat ons zou moeten doen geloven dat de groten der aarde inderdaad samenwerken om de veiligheid op deze planeet te verzekeren. In werkelijkheid doen de leden hun zegje terwijl niemand luistert, en nadien wordt er gestemd volgens de eigen belangen.

Het is een compleet overbodige bedoening, vooral bedoeld om een hele hoop mensen aan een vet betaalde job te helpen. Dat laatste geldt trouwens bij uitbreiding voor de Verenigde Naties als geheel, inclusief haar wildgroei aan dochterorganisaties. Die zijn allemaal bemand door rijkelijk gehonoreerd personeel, maar dat is dan ook veruit de grootste verdienste. In 2020 beschikte de VN over een budget van 3,1 miljard dollar, en een groot deel daarvan was vooral voor de salarissen bestemd.