Boete

Het is een beetje aan de aandacht ontsnapt, maar in Japan is recent een groot proces afgerond tegen de vroegere directeurs van Tokyo Electric Power Company (TEPCO), omwille van hun rol bij de grote kernramp in Fukushima, in 2011. Zij zouden, volgens de rechtbank, té weinig hebben gedaan om een mogelijke ramp als gevolg van een aardbeving en/of tsunami te voorkomen.

Op het eerste zicht zou ik zeggen: “Goed zo. Eindelijk worden de verantwoordelijken aangepakt en gestraft.” De gevolgen van die kernramp waren immers dramatisch: een groot gebied rond de kerncentrale was, en is, voor vele jaren onbewoonbaar, de zee is bezoedeld met massa’s radioactief afval of besmet koelwater, de plaatselijke bevolking is ontheemd en kan misschien nooit meer terug naar huis, en wat de gezondheidseffecten op de lange termijn zullen zijn voor de plaatselijke bewoners, valt nog af te wachten. Het was een ramp van nooit geziene omvang, en die had eigenlijk nooit mogen gebeuren. Het is dus een goede zaak dat iemand daar voor bestraft wordt.

Maar aan de andere kant: is het fair om mensen te straffen voor het bruut geweld van de natuur zelf? Niemand had die aardbeving kunnen voorspellen. En die tsunami al helemaal niet. Niemand had dit zien aan komen, en niemand was daar op voorbereid. Is het dan wel terecht om enkele mensen de zwarte piet toe te schuiven als niemand eraan gedacht heeft te doen wat, achteraf gezien, had moeten gedaan worden? Ik weet het niet.

“Maar toch: die mannen waren verantwoordelijk, die mannen hadden de leiding, die mannen werden betaald om aan mogelijke rampen te denken en erop voorbereid te zijn” zal u zeggen. En dus is het wél terecht dat zij voor de rechter moesten komen en dat ze gestraft worden voor hun tekortkomingen. Want de gevolgen van hun gebrek aan “management” zijn dramatisch geweest. Voor het land, voor de plaatselijke bevolking, voor het milieu, voor de hele wereld.

Alléén… Blijkbaar zijn ze niet aangeklaagd en veroordeeld omwille van de milieu- en gezondheidsimpact. Nee, ze zijn veroordeeld omwille van de financiële verliezen bij de aandeelhouders van TEPCO. Het zijn niet de milieu- of gezondheidsorganisaties, of de Japanse staat, die de voormalige managers voor de rechter hebben gedaagd. Het waren de aandeelhouders van de elektriciteitsproducent die tien jaar geleden een proces gestart zijn omdat zij die managers verantwoordelijk achten voor de immense financiële verliezen van het bedrijf, en dus ook voor de verliezen van de grote aandeelhouders. Dit was dus géén proces omwille van grote principes of morele verontwaardiging, dit was een rechtszaak omwille van laag-bij-de-grondse, puur materialistische motieven.

De rechters zijn kort geleden tot een verdict gekomen: ze achten de vier aangeklaagde ex-managers “schuldig”. Verantwoordelijk voor de ramp en dus ook voor de verliezen van het bedrijf en van de aandeelhouders. De vier vroegere directeurs moeten bijgevolg een schadevergoeding betalen. Niet aan de Japanse staat, niet aan de plaatselijke bevolking, maar wél aan hen die indertijd als aandeelhouder financieel verlies hebben geleden.

Hoeveel bedraagt die schadevergoeding? Ik durf het bijna niet neer te schrijven: 13.000 miljard yen, of ongeveer 95 miljard euro. Dat is dus bijna 25 miljard euro elk. Een bedrag dat ze nooit ofte nimmer zullen kunnen betalen. Zodat die extravagante uitspraak van de rechters zonder meer compleet belachelijk is, ridicuul.

Al even belachelijk als de onderliggende motivatie voor die schadevergoeding. Alsof het financieel verlies van die aandeelhouders het ergste gevolg was van de ramp, alsof het menselijk leed niet de allereerste motivatie zou moeten geweest zijn voor een veroordeling en een schadevergoeding…