Gezond Verstand

Het valt niet te ontkennen dat wij leven in een bijzonder harde wereld, waarin al te veel mensen sterven door de wreedheid van de medemens. Door oorlogen, al dan niet officieel. Rechtstreeks: door de bombardementen en door geweren en kanonnen. Of onrechtstreeks: door ondervoeding en ziektes in door (burger)oorlog getroffen landen. Maar ook in “vreedzame” gebieden: door zieke geesten die er een pervers plezier in vinden argeloze burgers op straat neer te knallen.

Dan zou je zo denken dat we allemaal extra ons best zouden doen om te vermijden dat er daarnaast ook nog slachtoffers zouden vallen door onachtzaamheid of door één of andere stommiteit. Je zou denken dat we er ons allemaal voor zouden hoeden ongewilde slachtoffers te maken door onze onnadenkendheid. Je zou verwachten dat we er allemaal over waken ons “gezond verstand” te gebruiken. Maar helaas…

Ik weet dat het mij niet in dank afgenomen wordt als ik de bedenking maak dat de moderne mens “dom” geworden is. Velen zullen mij terechtwijzen met voorbeelden van heel slimme mensen. En velen zullen mij verwijten dat ik neerbuigend en arrogant ben als ik dergelijke uitspraken durf te doen. Maar geef toe: de voorbeelden waarbij mensen blijk geven van een totaal gebrek aan (gezond) verstand, zijn er wel, en ze zijn schrijnend.

Het loopt al fout bij de jeugd: zie maar naar de verschillende oerstomme, en zelfs gevaarlijke, TikTok- of YouTube-Challenges. Er was enige tijd geleden bijvoorbeeld een challenge waarbij jongeren werden aangezet om een plastic zak over hun hoofd te doen totdat ze net niet stikten, wat hier en daar serieus misgelopen is. Bij de recente zogenaamde “black out-challenge” houden kinderen zolang mogelijk hun adem in, om vervolgens te filmen hoe ze flauwvallen. Tenminste… dat is het doel. Wanneer dit lukt, is het echter niet zonder gevaar. Kinderen lopen namelijk kans op hersenbeschadiging, of komen in het ergste geval te overlijden. Bij de “fire challenge” tekenen kinderen een figuurtje op een spiegel met ontvlambare vloeistof om er volgens een aansteker bij te houden. Het is dan de bedoeling dat het figuurtje zal branden.

De lijst van idiote en dikwijls levensgevaarlijke “challenges” op (vooral) TikTok is eindeloos. Kinderen en jongeren blijken op dat vlak ontzettend creatief en inventief te zijn, maar helaas ook ontzettend onvoorzichtig en roekeloos.

We zouden dat kunnen wijten aan jeugdige onnadenkendheid en onvolwassen hersenen. Tijdens onze tienerjaren zijn onze hersenen nog volop in ontwikkeling, waarbij de “emotionele hersengebieden” zich veel sneller ontwikkelen dan de “rationele hersengebieden”. Zodat het gedrag van veel jongeren totaal “irrationeel” wordt. Ze kunnen de risico’s van een situatie niet goed inschatten en zoeken dikwijls bewust die risico’s op omwille van de “spanning”. Ze hebben soms minder controle over hun gedrag, en slagen er niet in om op langere termijn te denken, zodat ze de gevolgen van hun daden niet kunnen inschatten.

Maar helaas: ook volwassen mensen lijken bij momenten gewoon te stom om te helpen donderen. Onlangs heeft een idioot dat nog maar eens gedemonstreerd. Met fatale gevolgen. Het verhaal speelt zich af in Oostduinkerke, bij de “garnaalfeesten”, eind juni. Honderden, of misschien wel duizenden, mensen waren er aanwezig om te genieten van de feestvreugde en de garnalen. En van de optocht van de fiere en indrukwekkende paarden van de garnaalvissers. De sfeer was uitgelaten, en de volksmassa drumde bijeen om de optocht te zien. Tot opeens één of andere idioot op het achterlijke idee kwam om zijn vingers in de beide neusgaten van één van de paarden te steken. Het paard reageerde in paniek en doodsangst, en sloeg op hol. Ik weet niet of u die paarden van de garnaalvissers kent, maar als zo’n kolos op je af dendert of met de achterbenen stampt, dan weet je dat het slecht zal af lopen. En inderdaad: verschillende mensen raakten ernstig gewond bij het incident. Gelukkig hebben de vissers, samen met de hulpdiensten, het paard vrij vlug weer kunnen kalmeren.

Hoe komt iemand er bij om zoiets te doen? Vond de dader in kwestie dat gewoon grappig? Of wou hij opzettelijk dat paard pijn doen? Je hoeft heus geen bolleboos te zijn om te weten dat dit niet kan, dat je zo’n stommiteiten gewoon niet doet! Niemand die een klein beetje zijn gezond verstand gebruikt, zou er zelfs maar aan denken. Tenzij het natuurlijk met opzet gebeurd is en het de bedoeling was om een incident te veroorzaken.

Nee, het is jammer genoeg niet zo dat mensen altijd goed nadenken over de gevolgen van hun daden en erover waken geen stommiteiten te begaan, in het besef dat er al genoeg fout loopt in deze wereld. Het lijkt er sterk op dat het “gezond verstand” meer en meer in de verdrukking komt. Vermoedelijk omdat de moderne mens té druk bezig is met het verwerven van materiële rijkdom en het verwerken van de bijhorende stress. Er is in onze hersenen misschien geen plaats meer voor ons “gezond verstand”.