Overwinsten

Ik viel bijna van mijn stoel toen ik op het VRT-journaal hoorde vertellen dat de Belgische gascentrales in de eerste helft van dit jaar enorme winsten gegenereerd hebben voor de uitbaters ervan.

Tot voor kort was de boodschap altijd geweest dat de elektriciteitsprijs zo hoog ligt omdat die bepaald wordt door de duurste component, en dat is de elektriciteit uit gascentrales. En die is zo duur omdat het aardgas zo verschrikkelijk duur geworden is, “wegens de schaarste als gevolg van de oorlog”. Als het gas zo verschrikkelijk duur is, hoe kunnen die gascentrales dan toch gigantische winsten opleveren? Het verhaal van de energie-expert van de VRT klonk nu opeens helemaal anders. De prijs van elektriciteit wordt op Europees niveau bepaald, en dus door de duurste component in Europa, en dat is dan blijkbaar elektriciteit van de verouderde gascentrales in Oost-Europa. Die produceren tegen een erg hoge kostprijs, en dus moeten zij hun elektriciteit duur verkopen. En bijgevolg krijgt iedere producent in Europa die hoge prijs voor zijn elektriciteit. Ook de Belgische elektriciteitscentrales. Zowel de nucleaire als die op gas.

Okee. Maar dan nog: “het gas is vreselijk duur”, toch? Hoe kunnen die centrales dan zo’n fenomenale winsten maken? Oeps, nieuwe verrassing: het gas dat die centrales gebruiken, is helemaal niet duur. Blijkt dat onze elektriciteitsproducenten hun gas kopen aan voorwaarden die lang geleden in langlopende contracten zijn vastgelegd, en dus tegen de prijzen die toen geldig waren: spotgoedkoop, met andere woorden. Volgt u nog? De gewone mensen betalen zich blauw aan hun aardgas, maar de Belgische elektriciteitsproducenten krijgen hun aardgas voor een prikje. En het verhaal wordt nog straffer. Want die elektriciteitsproducenten gebruiken dat goedkoop gas niet allemaal om elektriciteit te maken, ze verkopen een deel ervan gewoon door. Tegen de extravagante prijzen van vandaag: het gas dat zij goedkoop kunnen verwerven, verkopen zij (aan ons, de gewone mensen, veronderstel ik) tegen woekerprijzen. En zij kunnen die extreem hoge prijzen vragen omdat het aardgas nu eenmaal erg schaars is. Hoezo: “Erg schaars?” Als het zo schaars is, hoe kan het dan dat zij overschotten hebben die ze niet nodig hebben voor hun elektriciteitsproductie?

Voor wie de draad is kwijtgeraakt, dit is zo ongeveer de laatste versie van het verhaal. Wij betalen onze elektriciteit peperduur omdat ergens in Europa een ouderwetse gascentrale draait die met moeite uit de kosten komt, terwijl onze elektriciteitsproducenten allemaal extravagante winsten maken. En wij betalen ons aardgas peperduur omdat we het moeten kopen van onze elektriciteitsproducenten die goedkoop gas gekocht hebben en met overschotten zitten, terwijl er wereldwijd een “schaarste” heerst.

Ik zal eerlijk zijn: ik geloof geen barst meer van het hele verhaal. Het is je reinste bedrog volgens mij. We worden allemaal bedrogen en opgelicht terwijl we er staan op te kijken. Die gas- en energieproducenten zitten ons schaamteloos te bedriegen en te bestelen. En niemand doet daar iets aan. De regering, of de “regulatoren”, zou toch ook moeten inzien dat niets klopt van het hele verhaal? Zo ontzettend naïef of dom kunnen ze toch ook niet zijn? Of wel? Misschien wel, want onze regering wil nóg meer gascentrales laten bouwen in ons land. Nóg meer kansen voor de energieproducenten om woekerwinsten binnen te halen.

Maar geen nood: onze regering, of Europa, heeft het plan opgevat om die “overwinsten” te belasten. Om alle hoge verwachtingen vooraf al te temperen: als die belasting er komt, dan zal de opbrengst daarvan niet naar u en mij gaan om onze factuur te verlichten, maar wél naar de staatskas. Het is maar dat u het weet. De vraag is: “Komt die belasting er?” Er wordt nu al een soort “belasting op overwinst” geheven op elektriciteit uit kernenergie. Die bedraagt ongeveer 30%, en wordt de “nucleaire rente” genoemd. Engie/Electrabel is de enige producent die dat soort belasting moet betalen, want alleen Engie heeft kerncentrales in België. Maar Engie is ook de grootste producent van elektriciteit uit gascentrales, hier in België. Dat zou betekenen dat Engie ook bij een “overwinstbelasting” op gascentrales het meest zal moeten bijdragen. Je hoeft geen genie te zijn om te bedenken dat ze dit niet zomaar zullen accepteren.

Vergeten we niet dat Engie in een enorm sterke onderhandelingspositie zit. We hebben de “goodwill” van Engie nodig om de twee jongste kernreactoren open te houden, weet u nog? Als wij Engie iets té veel irriteren met bijkomende belastingen, dan zou het weleens kunnen dat Engie dwars gaat liggen en weigert om te investeren in een verlenging van de levensduur van die reactoren. En als wij Engie té veel ergeren met bijkomende belastingen op de elektriciteit die ze hier produceren, dan zou het weleens kunnen dat ze hier vertrekken en ergens anders elektriciteit gaan produceren met hun goedkoop gas. En dan?

Vergeten we ook niet dat Engie een Frans bedrijf is en dat een groot deel van de winsten van het bedrijf uitgekeerd wordt aan de aandeelhouders in de vorm van dividenden. De Franse staat is een belangrijke aandeelhouder, en profiteert dus gretig mee van die winsten. Denkt u dat Emmanuel Macron goedschiks zal accepteren dat België zijn kip met de gouden eieren wil pluimen?

Kortom: de gas- en elektriciteitsproducenten hebben zich in een quasi onmisbare positie gemanoeuvreerd, en onze overheden hebben dat blindelings laten gebeuren. En nu profiteren die energiereuzen ervan om ons op een schandalige manier te bedriegen en te bestelen, en niemand kan daar iets tegen beginnen. “Het recht van de sterkste.”