Het Recht moet zegevieren

Ik heb het vroeger, in mijn oude blog, al eens gehad over Vrouwe Justitia die blind is. Maar ik zou eerder moeten zeggen dat onze rechters blind zijn. Of in elk geval “wereldvreemd”. Nogal wat Belgische rechters lijken er alleen maar toe te komen de “letter van de wet” na te streven, maar vatten de “geest van de wet” niet die ze moeten handhaven; ze slagen er niet in de context te begrijpen waarin ze de wetten moeten toepassen.

Ik weet niet of de naam “Nizar Trabelsi” u (nog) iets zegt? Nizar Trabelsi was een Tunesische voetballer, die onder andere in de Duitse competitie heeft gespeeld, maar hij bleek vooral een would-be terrorist te zijn. Zoals wel meer gebeurt, was de jongeman verslaafd geraakt aan cocaïne en daardoor veelvuldig met het gerecht in aanraking gekomen. Waarna hij geradicaliseerd is en lid geworden is van de terreurgroep Al Qaeda na een ontmoeting met Osama Bin Laden in Afghanistan. In die hoedanigheid is hij in 2001 naar Europa teruggekeerd om te helpen met een reeks aanslagen, onder andere in Parijs. Op 13 september 2001, enkele dagen na “Nine Eleven” werd hij in Brussel gearresteerd. Hij bleek in het bezit te zijn van valse paspoorten, wapens en munitie, materiaal om explosieven te maken, en een gedetailleerd plan van de Amerikaanse ambassade in Parijs. In 2003 kwam hij bij ons voor de eerste keer voor de rechtbank. Hij ontkende zijn betrokkenheid voor een aanslag op de Amerikaanse ambassade in Parijs, maar gaf wel toe dat hij plannen had voor een aanslag op de luchtmachtbasis van Kleine Brogel. Hij werd veroordeeld tot de maximumstraf: 10 jaar cel. Gezien de gebeurtenissen in Amerika, enkele jaren eerder, waren ook de Amerikanen bijzonder in Trabelsi geïnteresseerd: de FBI werd erop uit gestuurd om te ontdekken of de man misschien meer wist dan hij verklapte. Omdat de man erg charismatisch is, bleek hij in de gevangenis veel invloed te hebben en veel bewonderaars voor zich te winnen. De Belgische justitie was de man dan ook liever kwijt dan rijk, en wanneer er vanuit Amerika een verzoek tot uitlevering kwam, stond het Belgisch gerecht daar niet afkerig tegenover. Het probleem was alleen dat er eigenlijk geen rechtsgrond bestond voor zo’n uitlevering: de man had in Amerika niets mispeuterd. Waarna de Amerikaanse justitie dan maar beslist heeft om de man te vervolgen wegens… zijn plannen voor een aanslag op de militaire basis in Kleine Brogel. De verdediging van Trabelsi ging onmiddellijk in het verweer: daarvoor was hij al eens veroordeeld, je kan niet iemand twee keer veroordelen wegens dezelfde feiten.

Om een lang verhaal kort te maken: nadat de vermeende terrorist zijn straf in België had uitgezeten, werd hij inderdaad, op 3 oktober 2013, aan Amerika uitgeleverd. Ondanks een arrest van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens dat die uitlevering verboden had. Juridisch had die uitlevering, zoals gezegd, geen grondslag, maar de Amerikaanse regering wilde de man persé in hun handen krijgen. Vergeten we niet dat op de militaire basis van Kleine Brogel Amerikaanse kernwapens opgeslagen waren (of nog zijn). Vergeten we ook niet dat het trauma van 11 september 2001 in Amerika nog heel lang bleef nazinderen, en dat er in die geest af en toe nogal losjes werd omgesprongen met de rechtsregels, en in het bijzonder met de “rechten van de beklaagde”. Denken we maar aan de gevangenis van Guantanamo, waar nog altijd honderden mannen als “mogelijke terrorist” opgesloten zaten zonder enige vorm van proces.

In Amerika zou de terrorist Trabelsi dus opnieuw moeten terechtstaan wegens zijn voornemen om een aanslag te plegen op de basis van Kleine Brogel. Maar omdat zijn advocaten de uitlevering bleven aanvechten, kon het proces in Amerika niet starten. We zijn nu 2022, en het proces is nog altijd niet begonnen. De man zit ondertussen wel al 9 jaar in een Amerikaanse cel, zonder enige vorm van proces.

Het zou allemaal als één grote “klucht” kunnen beschouwd worden, een zoveelste voorbeeld van het falen van Justitie. Ware het niet dat het voor de man zelf niet echt grappig is. Maar de echte “pointe” van de klucht kwam er op 12 september na een uitspraak van het Brusselse Hof van Beroep: de Belgische staat moet de man een schadevergoeding betalen van 100.000 euro als compensatie voor het leed dat hem in die Amerikaanse gevangenis is aangedaan. Zo heeft hij die hele tijd in Amerika in een isolatiecel gezeten waar er continu, dag en nacht, licht brandde; zoiets heet eigenlijk “foltering”. De Belgische staat moet aan de Amerikanen ook laten weten dat hij onmiddellijk naar België moet teruggestuurd worden; per dag dat hiermee gewacht wordt, komt er nog eens een dwangsom van 10.000 euro bij.

Ik wil me niet uitspreken over de schuld of onschuld van de man. Het zou kunnen dat hij inderdaad concrete plannen had voor een aanslag. Tenslotte was Al Qaeda in 2001 inderdaad erg actief, en de man had contact gehad met Osama Bin Laden. Maar dat neemt niet weg dat dit alles een onvoorstelbaar geklungel geweest is en een staaltje van juridische onkunde. Met een hilarische afloop: de man zou voor zijn vermeende terroristische plannen nu ook nog een “beloning” moeten krijgen van de Belgische staat, terwijl België zelf eigenlijk helemaal niets meer kan doen om de recente uitspraak van de rechtbank na te leven. Als de Amerikanen geen zin hebben om de man terug te sturen, dan doen ze dat ook niet: zij hoeven zich niets gelegen te laten aan de uitspraak van een Belgische burgerlijke rechtbank.