Lessen uit het Verleden

Ik heb in mijn blog eerder al enkele keren mijn ontzetting en verbazing neergeschreven over de koppige domheid waarmee onze beleidsmakers (regeringsleiders, ministers van financiën, centrale bankiers, topeconomen) ons naar de ondergang drijven. Je zou toch denken dat het verstandige mensen zijn (de ministers misschien niet persé, maar de centrale bankiers toch wel?), en dat zij ook wel even zouden nadenken en stilstaan bij wat ons honderd jaar geleden overkomen is. Toch? Niet dus, blijkbaar. Ze hebben een soort “paardenbril” op, en zien alleen wat vlak voor hun neus ligt. En dan halen ze er hun handleiding bij, de vaste regels die lang geleden door knappe koppen zijn vastgelegd. En ze voeren die richtlijnen blindelings uit. Zonder verder na te denken. Zonder zich de vraag te stellen of die maatregelen in de huidige omstandigheden wel aangewezen zijn. Zonder zich om de gevolgen de bekommeren. En die gevolgen, die zijn er al, en ze zullen in ijltempo sterker en zichtbaarder worden: we zijn op weg naar een diepe en pijnlijke recessie. Werkloosheid, schrijnende armoede, miserie en ellende.

De richtlijnen in “Het Handboek van de Centrale Bankier” zijn dat een inflatie moet bestreden worden met hoge rentevoeten. Want, zegt het Handboek: een inflatie is het gevolg van een te sterke vraag. Als de vraag naar een product groter wordt, dan stijgt automatisch de prijs van dat product. Zeker als dat product schaars zou zijn. En als de prijzen van veel producten stijgen, dan krijgen we een inflatie. Om een inflatie te bestrijden moet dus de “vraag” afgeremd worden. En dat kan door de rentevoeten te laten stijgen zodat het duurder wordt om iets aan te schaffen. Door die hoge rentevoeten zal de vraag “vanzelf” dalen. Daardoor worden de producten weer goedkoper, en bijgevolg vermindert ook de inflatie. Tot zover de theorie.

De realiteit is dat de stijgende rentevoeten als (ongewenst?) gevolg hebben dat ook de investeringen zullen stilvallen. Als het voor een onderneming te duur wordt om te investeren, dan investeert die liever niet. Maar als de investeringen stil vallen, dan zal de werkgelegenheid onvermijdelijk ook gaan dalen. Minder werkgelegenheid betekent: een hogere werkloosheid. En dat is iets wat we in de komende maanden jammer genoeg pijnlijk zullen gaan merken: meer en meer mensen zullen moeite hebben om een job te vinden, meer en meer mensen zullen hun job verliezen. Want de ondernemers zullen geen middelen meer hebben om de mensen aan te werven of aan het werk te houden. De maatschappij zal stelselmatig verarmen, een verarming die nu al bezig is. De economie zal stilvallen want als de mensen geen werk meer hebben, zullen ze ook geen geld meer hebben om dingen te kopen. En de recessie zal een feit zijn. Niet “per ongeluk”, maar doelbewust uitgelokt door de beleidsmakers.

De signalen klinken nochtans nu al luid en duidelijk. Zo zijn we bijvoorbeeld in een zware beurscrash beland, waarvan het einde nog lang niet in zicht is en die herinneringen oproept aan de beurscrash die de “grote depressie” heeft op gang gebracht. Een beurs die crasht, dat betekent dat de mensen geen aandelen meer willen kopen, wel integendeel, en dus niet meer willen investeren in de bedrijven. De topeconomen zien dat even goed als u en ik, maar ze verkiezen het te negeren. Omdat ze blindelings vasthouden aan hun “remedie”, ongeacht wat de dramatische gevolgen (zullen) zijn.

De realiteit is helaas ook dat de inflatie die wij nu meemaken, niet het gevolg is van een te grote vraag. De hyperinflatie die we nu kennen, is enkel en alleen het gevolg van de woekerprijzen voor de energieproducten: gas, steenkool, elektriciteit. Dat ook andere producten stelselmatig duurder worden, is een logisch gevolg van die dure energie. Een tuinder die tomaten wil kweken, ziet zijn energiekost verdubbelen of erger, en kan niet anders dan dat, althans gedeeltelijk, doorrekenen aan zijn klanten. We zitten nu (eind september) met een inflatie van meer dan 11%, en het zal nog erger worden als iedereen die dure energie zal gaan doorrekenen. Als de beleidsmakers die torenhoge inflatie willen bestrijden, moeten ze dat niet doen door de rentevoeten op te trekken, maar wel door die woekerwinsten aan te pakken. En die woekerprijzen zijn geheel en al te wijten aan speculatie. Het is niet door onze grote vraag naar energie dat de prijzen zo spectaculair gestegen zijn, het is louter door de vuile spelletjes van speculanten. Die “kopen” gigantische voorraden op. Niet met de bedoeling daar iets mee te doen, maar enkel met de bedoeling de prijs op te drijven. Waarna ze enkele weken of maanden later hun voorraden met grote winst weer (met mondjesmaat) kunnen verkopen. Dat is trouwens niet alleen zo voor energie, het is een praktijk die bij alle belangrijke grondstoffen gebruikt wordt, bijvoorbeeld ook voor tarwe of andere graansoorten.

Het is dát wat onze beleidsmakers zouden moeten aanpakken. Zij zouden maatregelen en wetten moeten uitvaardigen die dat soort speculatie onmogelijk maakt. Want speculatie heeft geen enkele toegevoegde waarde voor de economie of voor de samenleving. Speculatie heeft maar één doel: woekerwinsten behalen. Speculatie is immoreel, speculatie is schandalig, speculatie is misdadig. Efficiënte en verstandige beleidsmakers zouden zich daarop moeten richten. Haal de speculatie uit de wereldeconomie, en de prijzen zullen spectaculair dalen. Gedaan met de inflatie. Zo simpel kan het zijn.

Dat impliceert wel dat de beleidsmakers de “grote vissen” zouden moeten aanpakken. En dat is iets wat erg moeilijk lijkt te liggen. Het is veel gemakkelijker om de standaardmaatregelen toe te passen. Ook al stort je daarmee de hele samenleving in de armoede. Dat die “grote vissen” daarbij heel en al buiten schot blijven, zal wel louter toeval zijn, zeker?