Overbevolking

Alleen wie de voorbije dagen of weken op een andere planeet geleefd heeft, zal niet gehoord hebben van het vreselijke drama dat zich afgespeeld heeft in de gevangenis van Antwerpen en dat op 13 maart aan het licht gekomen is. Dagenlang is daar een gedetineerde vernederd en zwaar mishandeld door zijn celgenoten: verbrand, geslagen, anaal verkracht, … De reactie op de vraag hoe zoiets is kunnen gebeuren, was voorspelbaar: er werd driftig met de vinger naar “de ander” gewezen.

De cipiers en de gevangenisdirectie en de toezichthouder van de gevangenis noemen de overbevolking van de gevangenis als dé oorzaak van dit drama, en wijzen met een beschuldigende vinger naar de politiek die hiervoor verantwoordelijk wordt geacht: de opeenvolgende ministers van Justitie die het probleem van de overbevolking hebben laten aanslepen, en bij uitbreiding de voltallige regering(en) die steevast op Justitie bespaard hebben om de centjes aan andere dingen te kunnen uitgeven die meer bijdragen aan hun populariteit of aan hun eigenbelang. En de cipiers hebben natuurlijk wel een punt. In de bewuste Antwerpse gevangenis zitten 743 gevangenen terwijl er eigenlijk maar plaats is voor 439 gedetineerden, dat zijn er meer dan 300 te veel. In de cel waar het drama zich heeft afgespeeld, zaten zelfs 6 gevangenen terwijl de cel maar voorzien was voor 3 mensen. Die overbevolking veroorzaakt uiteraard ook heel wat agressie in de gevangenissen: agressie tegen de cipiers, maar ook agressie tussen de gevangenen onderling. Het is dus niet eens verwonderlijk dat het af en toe grondig fout loopt en dat er regelmatig slachtoffers vallen (bij cipiers én gevangenen). De opeenvolgende Belgische regeringen zijn de voorbije jaren zeer sterk gebleken in het beloven van “structurele” maatregelen, maar in de praktijk komt daar nooit iets van. En lapmiddelen zoals het niet effectief laten uitzitten van “korte” gevangenisstraffen zetten weinig zoden aan de dijk en versterken bovendien het gevoel van straffeloosheid dat in België al té sterk aanwezig is.

Maar los van deze overduidelijke oorzaak, zijn er toch nog een aantal vragen te stellen over dit drama.

Om te beginnen is er de vraag hoe dit dagenlang ongemerkt is kunnen doorgaan. De man is herhaaldelijk zwaar gefolterd en moet het meermaals uitgeschreeuwd hebben van de pijn. Als daar constant bewaking aanwezig is, hoe kan het dat niemand dat geschreeuw heeft opgemerkt? En wordt er dan nooit binnen in de cel gekeken om te zien of iedereen in orde is? Het lijkt mij sterk dat aandachtige cipiers zoiets niet zouden merken. Vermoedelijk was het toezicht die voorbije dagen dan ook niet bepaald volgens het boekje. Misschien als gevolg van de stakingsacties van de cipiers om de overbevolking en agressie aan te klagen. Het zou kunnen. Feit is dat het niet anders kan dan dat de cipiers zelf hier ook boter op het hoofd hebben. Als ze hun job zouden gedaan hebben, dan had dit nooit kunnen gebeuren, of toch in elk geval niet zo langdurig. Hoe groot mijn sympathie voor de ongenoegens van de cipiers ook is, en hoezeer zij ook een punt hebben als ze naar Justitie wijzen, ze zijn volgens mij zeker medeverantwoordelijk, al was het maar door “schuldig verzuim”.

Een andere vraag die opkomt is: “Wat deed die specifieke gedetineerde in die cel?” Want laat er geen twijfel over bestaan: het “slachtoffer” was bepaald geen doetje. De man zat in de gevangenis wegens een moordpoging op de vriend van zijn ex, maar hij was eerder al eens veroordeeld geweest wegens verkrachting van een tiener. Nu is het algemeen geweten dat in een gevangenis de pedofielen en kinderverkrachters door de medegevangenen als uitschot beschouwd (en behandeld) worden en dat ze bij elke mogelijke gelegenheid zwaar aangepakt worden. De gevangenisdirectie en de cipiers weten dat ook. En dan is het onbegrijpelijk dat die ene kinderverkrachter in één cel gezet werd met andere gevangenen. Het was immers voorspelbaar dat dat verkeerd zou aflopen en dat de celgenoten hem zeer hard zouden aanpakken zodra ze daar de kans toe zagen. En die kans hebben ze ruimschoots gekregen. Al zou het natuurlijk wel kunnen dat men die man ondanks alle tegenargumenten toch in die cel gezet heeft omdat er nergens anders plaats was. Waarmee we toch weer bij die overbevolking uit komen.

Hoe dan ook: we leven (zogezegd) in een beschaafd land, en in een beschaafd land is geen plaats voor dergelijke gruwelfeiten. Het wordt dus hoog tijd dat alle betrokkenen eens de hand in eigen boezem steken en dat diegenen die de macht hebben om dingen te veranderen eens serieus aan het werk zouden gaan in plaats van, ondanks alle beloftes, te blijven aanmodderen.